30 lat temu na wyszehradzkim zamku trzy państwa zobowiązały się wspierać w drodze do nowoczesności. Stworzyły Grupę V4, która nie tylko przetrwała wielkie przemiany w samej Europie, ale dziś jest ważnym graczem na arenie międzynarodowej.
Wzajemne wsparcie i współpraca ułatwiły wejście Polski, Węgier i Czech do NATO już osiem lat po powstaniu Grupy. Później do Paktu dołączyła Słowacja. Kolejnym ważnym krokiem było wejście do Unii Europejskiej. Od 2004 roku wszystkie kraje Grupy są pełnoprawnymi państwami członkowskimi. Z krajów zmagających się ze zrzuceniem z piętna komunizmu, walki z ubóstwem, odbudowy gospodarki i społecznej tożsamości V4 stała się wspólnotą interesów. Wspólnotą, z którą liczą się inni ważni gracze na świecie.
Obroty handlowe V4 z Niemcami są o ponad 50 proc. wyższe niż Niemiec z Francją. 65-milionowy rynek rozwija się szybciej niż większość krajów tzw. starej Unii. V4 to inwestycje w infrastrukturę, wspólne projekty edukacyjne, finansowe. Ważną instytucją powołaną przez inicjatywę zawiązaną na Węgrzech w 1991 roku był powstały 9 lat później Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki. Jego założeniem jest wspieranie inicjatyw kulturalnych, naukowych, edukacyjnych i turystycznych w krajach Grupy oraz sąsiednich – głównie postsowieckich i byłej Jugosławii. Budżet Funduszu to 8 milionów euro pochodzących ze składek państw V4 oraz dodatkowe kwoty od innych państw. Grupa Wyszehradzka jest dziś w Europie ważnym katalizatorem przemian i przejmowanie inicjatywy w sprawach dotyczących przyszłość UE.
W dobie pandemii widzimy, jak skuteczny jest format wyszehradzki, m.in w koordynowaniu wzajemnej pomocy. Warto chociażby wspomnieć o powstaniu wirtualnego centrum V4 ds. COVID-19. Epidemia pokazała znaczenie dobrych stosunków sąsiedzkich w zarządzaniu sytuacją kryzysową. Tworzenie centrów koordynacyjnych oraz wymiana informacji i sprzętu medycznego pomiędzy naszymi krajami przyczyniły się do zahamowania liczby infekcji i zachorowań.
Podczas trzech minionych dekad rozwinęliśmy także współpracę wojskową, energetyczną, infrastrukturalną i kulturalną. Kluczowym elementem zacieśniających się relacji państw Grupy Wyszehradzkiej stała się współpraca w ramach Inicjatywy Trójmorza, która pozwala na zwiększenie bezpieczeństwa militarnego i energetycznego, a także przyciągania inwestorów do regionu. Istnieją również obszary, nad którymi powinniśmy wciąż intensywnie pracować. Jednym z nich jest transport i zapewnienie ciągłości pomiędzy państwami V4. Odpowiedzią na tę sytuację jest wybudowanie infrastruktury północ-południe z inwestycjami takimi jak Via Carpatia czy też szybka kolej, która połączy stolice naszych czterech państw. Wciąż stoją przed nami wyzwania w dziedzinach bezpieczeństwa, migracji, ochrony środowiska czy też cyfryzacji.
Marek Kuchciński, poseł i marszałek Sejmu VIII kadencji (2015–2019), od lat jest orędownikiem rozwijania dyplomacji parlamentarnej. Efektem tego były dziesiątki spotkań z przedstawicielami ciał ustawodawczych innych państw jako parlamentarzysty, aktywnego obywatela Przemyśla, Podkarpacia, Polski i Europy. Pełniąc od 15 września
2020 roku funkcję przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych (SZA) Sejmu RP, kontynuuje zapoczątkowaną przez św. pamięci Prezydenta Lecha Kaczyńskiego linię polityki zagranicznej dążącej do umocnienia pozycji Polski na arenie międzynarodowej. Marszałek Kuchciński prowadził konsultacje z szefami parlamentarnych komisji spraw zagranicznych nie tylko z V4, ale także m.in. z Estonii, Gruzji, Litwy, Łotwy, Niemiec, Rumunii, Słowenii, Ukrainy i Włoch.
– Dla pełnego sukcesu niezbędne jest, by przedstawiciele wybierani w demokratycznych wyborach do Parlamentu czy do władz lokalnych również byli zaangażowani w konkretne projekty. Ponadto współpraca i spotkania parlamentów Europy Środkowej i Wschodniej są uzupełnieniem, czy też nadążaniem za tym, co dzieje się w „starej” UE, czy w Europie basenu Morza Śródziemnego już od wielu lat. Współpraca parlamentarna wspiera politykę rządów i prezydentów tych państw, szukając recepty na ważne wyzwania, jak problemy migracji czy bezpieczeństwa – wyjaśnia Marek Kuchciński. – Nasza aktywność wyraża się również we współpracy państw karpackich. Jej elementem rozwojowym jest cyklicznie odbywająca się w różnych miejscach w Polsce konferencja Europa Karpat – podkreśla szef SZA.
Jakie plany na przyszłość? Przede wszystkim dyskusja ws. przyszłości Europy, restart Partnerstwa Wschodniego i Trójkąta Weimarskiego, strategia karpacka.
M. Olejnik
