24 lutego 2023 r. w Krasiczynie (woj. podkarpackie) podczas międzynarodowej konferencji Europa Karpat spotkali się założyciele i członkowie Klubów Europy Karpat. Podczas dyskusji uzgodniono założenia dalszych działań.

Kluby Europy Karpat są integralną częścią międzynarodowych konferencji Europa Karpat i nową formą komunikacji i współpracy w Europie Środkowej i Wschodniej. Szybki i wielopłaszczyznowy rozwój, dziedzictwo, przyroda, wolność,  bezpieczeństwo państw całego regionu,  dbałość o fundamenty naszej cywilizacji – wartości chrześcijańskie pozostają w głównym obszarze działalności Klubów Europy Karpat. 

Współtworzymy dziedzictwo złożone z pozytywnych elementów, znaków, symboli i  atrybutów,  które charakteryzują tożsamość Europy Środkowej.

     1. Sieć Klubów Europy Karpat.

          Spotkania Klubów odbyły się dotychczas w Budapeszcie, w Tomaszowie Lubelskim, Nowym Sączu, w Limanowej, Przemyślu i w Warszawie.

     * W Budapeszcie, 15 maja 2022 r., w Scruton Café – debata panelowa z Zsoltem Némethem, Balazsem Orbanem, Bogusławem Sonikiem, Maciejem Szymanowskim, Ryszardem Terleckim i Markiem Kuchcińskim – o współpracy organizacyjnej i  intelektualnej.

     * W Tomaszowie Lubelskim przewodniczącym Klubu został Poseł Tomasz Zieliński. Opublikowana została publikacja pokonferencyjna Klubu.

     * W Nowym Sączu i Limanowej także powstał Klub Europy Karpat.

     * W Przemyślu Klub działa przy Przemyskim Towarzystwie Kulturalnym, które organizuje cykl konferencji pt. „Ludzie i wydarzenia Europy Karpat”.

     * Powstają Kluby Europy Karpat na Ukrainie: m.in. w Mikuliczynie.

Kluby mogą włączać się w tworzenie lokalnych inicjatyw w ramach programów strategicznych, finansowanych ze środków krajowych, europejskich, zarządzanych poprzez programy krajowe, regionalne, ale również takich, które będą miały swoje odzwierciedlenie i  źródło finansowania w funduszach transgranicznych, jak Interreg.

Kluby mogą także uczestniczyć w debacie nad przyszłością Europy. Udział Europy Karpat jako środowiska obywatelskiego jest pożądany – choćby w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, w jakiej Europie chcemy żyć.

Kluby mogą zachęcać do współpracy instytucje naukowe i organizacje transgraniczne. A Uniwersytety zaangażować w badanie „Karpaty łączą”, wychodząc od regionalizmów, sztuki czy folkloru, a kończąc na geografii i bezpieczeństwie.

    2. Propozycje działań.

2a.  Wystawa i konferencja w ONZ (Nowy Jork) o Karpatach – inicjatywach, fenomenie i o szlakach komunikacyjnych tej części Europy; koncepcja oparta jest na mapie regionu, na pokazaniu zagęszczenia języków, religii, narodów, na dziedzictwie kulturowym, architekturze, przekazaniu, że jesteśmy jednym z najszybciej rozwijających się regionów, a jednocześnie mamy niezwykłe zasoby naturalne: wodę, florę, faunę, parki, rezerwaty, góry. Wśród tematów będzie także cyfrowa Europa Karpat, Strategia Karpacka i pomoc Ukrainie. Koordynacja: Krzysztof Szczerski, Maciej Szymanowski.

2b. Wystawa i konferencja w Brukseli (czerwiec 2023) w Parlamencie Europejskim.

Koordynacja: Bogdan Rzońca, poseł do PE

     2c. Propozycja organizowania pobytu dzieci z Ukrainy, przeżywających doświadczenia wojny. Wojenna trauma oraz korupcja to tematy, z którymi będzie się trzeba zmierzyć również po wojnie. Robert Fielding: „Karpaty są pełne pięknych miejsc, gdzie można by było spróbować coś zorganizować dla dzieci z Ukrainy, które przeżywają i będą miały straszne traumy do końca życia…”

     2d. Archiwum Wolności. Cykl spotkań Ludzi Wolności z państw postsowieckich, którzy są bezpośrednimi uczestnikami walki o wolność, ale także by ocalić od zapomnienia anonimowych bohaterów wolności, zbierając ich relacje, bezpośrednie świadectwo. Inicjatywa zrodziła się podczas szczytu parlamentarnego państw Europy Środkowej i  Wschodniej w 2019 r., kiedy to gościem specjalnym był sir Roger Scruton, brało w im udział 70 przedstawicieli, działaczy opozycyjnych z wszystkich państw dawnego obozu komunistycznego z części europejskiej: Rosji, Białorusi, z Kaukazu, Gruzji, Armenii, państw bałtyckich i bałkańskich itd. Koordynatorzy: Jan Malicki, Marek Zieliński.

     2e. Konferencje zatytułowane nazwami innych gór europejskich, np. Europa Kaukazu (koordynator: prof. Zdzisław Krasnodębski).

2f. Projekty wydawnicze:

* tomik wierszy poetów, w tym Gyóni Gizego. Tłumaczenie prof. Jerzy Snopek.

* rozpoczęcie prac nad encyklopedią Karpat.

* literacka antologia Europy Karpat.

Prof. Csaba Gy. Kiss: „Przy współpracy prof. Krzysztofa Dybciaka przygotowaliśmy pierwszą wersję projektu literackiej międzynarodowej antologii Karpat: „…potrzebujemy redaktorów każdego języka. Planowana antologia tekstów literackich miałaby służyć wzajemnemu poznaniu narodów karpackich. Zawierałaby wybór z literatur narodowych należących do tego obszaru.  

     Mykhaylo Khariy, Centrum Transformacji Ukrainy: „Społeczeństwo obywatelskie Ukrainy przygotowuje w tej chwili rekomendacje, które przekaże liderom krajów Unii Europejskiej. Chciałbym omówić z państwem, w jaki sposób można by było zorganizować takie posiedzenie poświęcone roli Polski w tym procesie. Zgodnie z naszym poglądem i koncepcją rola Polski jest bardzo istotna, jako kraju modelowego dla przyszłej transformacji Ukrainy”.

     Dénes András Nagy, Węgry: „…Pierwszy punkt to młodzi: w ramach „Europy Karpat” chciałbym zaproponować panel dyskusyjny, na który zaprosilibyśmy młodych ludzi z krajów karpackich, żebyśmy porozmawiali o przyszłości Europy.

            Drugi punkt: wśród materiałów wystawy była mapa, brakowało jednego kraju, który – wydaje mi się – jest bardzo istotny: to jest Serbia. Serbię również należy w to włączyć.

            Trzeci punkt to jest Budapeszt. Uniwersytet Ludovika, w którym pracuję, w przyszłości mógłby dać miejsce na posiedzenie Klubu Europy Karpat i chciałbym, żebyśmy zaplanowali w przyszłości posiedzenie Klubu w Budapeszcie.

Paruyr Hayrikyan, Unia na rzecz Samostanowienia Narodowego Armenii:

„…Walczyłem o wolność Armenii, walczyłem o prawa człowieka. Jestem politykiem i jeśli chcemy odegrać jakąś rolę historyczną, strategiczną, to musimy podjąć konkretne działania. Dlatego też mam taką sugestię. W 2003 r. została opublikowana broszurka dotycząca absolutnej demokracji. Można ją znaleźć w czterech językach na stronie demos.am.

            Cywilizacja europejska, wartości europejskie opierają się na wartościach chrześcijańskich. Pamiętają państwo o tym, co zostało powiedziane: równość obywateli, równość wszystkich ludzi. Wraz ze swoimi przyjaciółmi prowadziliśmy długotrwałe badania. Niektórych z tych przyjaciół już wśród nas nie ma. I w związku z tym właśnie ten pomysł, żeby kontynuować ich przesłanie. 

            Potrzebna nam jest uniwersalna deklaracja demokracji. W Kairze 25 lat temu organizacje ze 130 krajów przygotowały deklarację praw człowieka. Ja sugeruję, żebyśmy wszyscy się z tą deklaracją się zapoznali – tak naprawdę nam wszystkim powinno zależeć na absolutnej demokracji. Tak naprawdę równość to jest termin matematyczny. Więc może będziemy, dążąc do władzy, w stanie dążyć jednocześnie do demokracji…”

3.  Projekt Deklaracji Krasiczyńskiej Klubów Europy Karpat, luty 2023

Maciej Szymanowski, dyrektor Instytutu Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka: „Drodzy Państwo! Odczytam projekt deklaracji”.

          My, uczestnicy XXXV Konferencji Europa Karpat, będąc przekonani o tym, że nasza tożsamość narodowa, tradycje i kultura stanowią wielką i unikatową wartość, wierząc w siłę chrześcijańskich korzeni Europy, demokracji oraz praw i wolności obywatelskich, zdając sobie sprawę z naszej odpowiedzialności za los narodów i państw Europy Środkowej oraz całego kontynentu z nadchodzących wyzwań, doceniając gwałtownie rosnącą potrzebę myślenia strategicznego, planowania strukturalnego i działania zbiorowego, mając jedne z  najdłuższych w świecie historycznych tradycji parlamentarno-demokratycznych oraz doświadczenie funkcjonowania w wielonarodowych organach politycznych i wynikającą stąd świadomość natury ich funkcjonowania, oświadczamy, że:

1. Wzmocnienie dialogu i współpracy w Europie Środkowej jest nakazem chwili, sytuacji wojny toczonej przez Federację Rosyjską przeciw Ukrainie z jednej, a  z drugiej strony wielowarstwowego kryzysu toczącego ustrój i model zarządzania stosowany przez najważniejsze organy Unii Europejskiej.
2. Dążenia do przekształcenia Unii Europejskiej w jednolite państwo wraz z towarzyszącą tym działaniom rewolucją kulturową sukcesywnie ograniczają rolę Unii Europejskiej jako gwaranta bezpieczeństwa i stabilizacji na europejskim kontynencie.
3. Europa nie jest po to, aby ją porywać, dlatego deklarujemy, że dalej będziemy wspólnie pracować na szczeblu politycznym i obywatelskim na rzecz wolnej, bezpiecznej i sprawiedliwej Europy opartej na dobrosąsiedzkich stosunkach i współpracy.
4. Demokracja wymaga demosu, a demosy istnieją na poziomie państw narodowych.
5. Wzywamy do natychmiastowego uwolnienia, przetrzymywanego w areszcie prezydenta Saakaszwilego oraz Andrzeja Poczobuta, polskiego dziennikarza na Białorusi, który został skazany na wieloletnią karę więzienia przed kilkunastoma dniami.