Najważniejsi polscy i zagraniczni politycy, ponad osiem godzin dyskusji oraz gala, podczas której przyznano wyróżnienia dla najlepszych projektów karpackich – tak w telegraficznym skrócie minął pierwszy dzień Konferencji Europa Karpat. Wydarzenie, którego inicjatorem i gospodarzem jest marszałek Sejmu Marek Kuchciński, odbywa się w ramach Forum Ekonomicznego w Krynicy. To już 20. edycja Konferencji. – Finalizujemy to, co jest wielkim sukcesem dotyczącym rozwoju współpracy państw Europy Środkowo-Wschodniej. Chcielibyśmy, żeby konferencja stała się miejscem szukania pozytywnych rozwiązań nie tylko dla Karpat, ale także całej Europy – powiedział marszałek Kuchciński, otwierając Forum.

Sąsiedzi Europy czy sąsiedzi w Europie?

Pierwszy panel dotyczył różnych wymiarów europejskiej polityki sąsiedztwa. Wśród prelegentów byli: przewodniczący Senatu Rumunii Calin Popescu-Tariceanu, marszałek Senatu Stanisław Karczewski, zastępca przewodniczącego Skupsztiny Republiki Serbii, wiceprzewodnicząca Kongresu Deputowanych Hiszpanii Micaela Navarro Garzón, wiceprzewodniczący Zgromadzenia Narodowego Węgier János Latorcai, sekretarz stanu Kancelarii Prezydenta Krzysztof Szczerski, przewodniczący Komisji ds. Stosunków Międzynarodowych i Emigrantów parlamentu Czarnogóry Andrija Nikolić, zaś moderatorem dyskusji był wicemarszałek Senatu Ryszard Terlecki. Politycy dyskutowali m.in. o migracji oraz o południowym i wschodnim wymiarze europejskiej polityki sąsiedztwa.

Jako pierwszy głos zabrał Calin Popescu-Tariceanu. – Staramy się znaleźć rozwiązanie podstaw problemu migracji. Wkładamy wysiłki by edukować społeczeństwo. To wyzwanie dla parlamentów i rządów – powiedział. Z kolei marszałek Karczewski podkreślił znaczenie Europy Karpat, które w jego ocenie daje szerokie możliwości dialogu. – Wiemy gdzie przebiega granica geograficzna, ale ważna jest odpowiedź na pytanie gdzie przebiega granica kulturowa. Europa zmienia się, zaskakuje nas. Sytuacja na kontynencie jest dynamiczna. Na granicę Europy również wpływa sytuacja w Unii Europejskiej, to jak działa i czy będzie Unią wielu prędkości – zaznaczył Stanisław Karczewski.

W opinii Jánosa Latorcaia ze Zgromadzenia Narodowego Węgier, Unia Europejska powinna być organizacją silnych państw narodowych, opartą o wartości kultury greckiej, rzymskiej i chrześcijaństwa. – Musimy myśleć o utrzymaniu tej wspólnoty, bo żadne państwo nie powstrzyma migracji samo. Prowadźmy taką politykę sąsiedztwa, która łączy się z polityką narodową – zaznaczył węgierski polityk. O serbskim punkcie widzenia na temat polityki migracyjnej mówił Vladimir Marinkovic. – Musimy rozmawiać z naszymi kolegami z regionu Karpat i Europy Wschodniej, Centralnej i Południowej oraz o tym, w jaki sposób dynamicznie reagować na kryzys, z którym mamy do czynienia, stworzyć nowe strategie dotyczące polityki migracji. Marinkovic zauważył, że Serbia podejmuje wiele działań z partnerami z Unii Europejskiej w tym obszarze, zwłaszcza z krajami z południowej, wschodniej i centralnej Europy, żeby znaleźć rozwiązanie związane z problemem migracji i ochrony naszej cywilizacji, dziedzictwa kulturowego, chrześcijańskiego.

W nieco innym tonie wypowiadała się wiceprzewodnicząca Kongresu Deputowanych Hiszpanii. Micaela Navarro Garzón zwróciła uwagę, że prawa i obowiązki w Unii powinny być zrównoważone. – Unia Europejska potrzebuje globalnej refleksji, by stawić czoła problemowi migracji w sposób solidarny – powiedziała hiszpańska polityk. Krzysztof Szczerski zwracał uwagę na fakt, że Europa postrzega otoczenie jako źródło dezintegracji i zagrożenia. – Nie tylko kwestia problemu migracyjnego, ale także polityka Rosji jest źródłem destabilizacji dla Europy. To konsekwencja błędnych decyzji politycznych poszczególnych państw. Nie powinno być więc zgody by te decyzje upowszechniać i traktować jako wzorzec dla całej Europy – zaapelował minister Szczerski. Z kolei Andrija NIkolić z parlamentu Czarnogóry podkreślał, że w kwestii migracji Unia Europejska potrzebuje nowej strategii chroniącej wartości społeczne. Zadeklarował również możliwie jak najszybsze dołączenie Czarnogóry do Unii. – Przyjęcie Bałkanów Zachodnich zaplanowane na 2025 r. to ambitny plan, przygotowujemy się do niego korzystając z doświadczeń Grupy Wyszehradzkiej.

Rozwój w Karpatach – rozwój wokół Karpat

W drugim panelu uczestnicy dyskutowali o przyszłości karpackiej strategii makroregionalnej. Debatę poprowadził minister inwestycji i rozwoju Jerzy Kwieciński, a głos zabrali: wicepremier i minister finansów Węgier Mihály Varga, sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy Europejskich w Rumunii Dan Octav Paxino, marszałek województwa podkarpackiego Władysław Ortyl, przewodniczący Lwowskiej Rady Obwodowej Oleksandr Hanushchyn, dyrektor generalna Centralnego Organu Koordynującego w Biurze Wicepremiera ds. Inwestycji i Informacji Słowacji Denisa Žiláková, burmistrz Kežmarok Ján Ferenčak, szef wydziału Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej Komisji Europejskiej Jean Pierre Halkin.

Wicepremier Varga zwracał uwagę na fakt, iż niezwykle ważne jest tworzenie połączeń w dziedzinie energii oraz infrastruktury drogowej. – Rozpoczęliśmy inicjatywę karpacką, ponieważ chcemy się połączyć ze sobą. Musimy mieć granicę bardziej przejrzystą i usunąć bariery, które nam przeszkadzają na co dzień – powiedział. Natomiast Dan Octav Paxino zauważył, że Karpaty to wyjątkowy region pod względem ekonomicznym, kulturalnym, ekologicznym. Rumuński polityk podziękował także polskiemu rządowi za współpracę w tworzeniu strategii Karpat. – Będziemy w niej nadal uczestniczyć – zapowiedział Paxino.

Oleksandr Hanushchyn podkreślał, że rozwój Karpat jest jedną z głównych kwestii poruszanych na Ukrainie. – Chcemy nieść tę flagę, ten sztandar razem z wami, ramię w ramię i mam nadzieję, że wspólnie mamy ogromną szansę na sukces we wspólnej strategii europejskiej z makroregionalną strategią karpacką – powiedział przewodniczący Lwowskiej Rady Obwodowej. Denisa Žiláková wyraziła przekonanie, że strategia makroregionalna przyniesie wiele korzyści dla wielu regionów. – Nie tylko w inwestycji, w dziedzinie turystyki, technologii smart, głównie w dziedzinie infrastruktury. Tam będziemy widzieć te korzyści – zapewniła słowacka polityk.

W opinii burmistrza Ferenčaka, strategia karpacka jest kompletna i odpowiada na wyzwania stojące przed tą częścią Europy. – Ważne jest, że plan zaczyna się od poziomu najniższego, potem przez poziom lokalny, krajowy do poziomu międzynarodowego. Jej najważniejszym celem jest poprawa życia mieszkańców tego regionu – ocenił. Zaś według przedstawiciela Komisji Europejskiej, strategia karpacka to bardzo dobry instrument, który przyniesie wiele korzyści dla UE. – Z perspektywy unijnej ważne jest również to, że jest to inicjatywa oddolna. Musimy zastanowić w jaki sposób wzmocnić administracyjnie Strategię Karpacką, która jest ważnym krokiem politycznym. W najbliższym czasie powinniśmy opracować kalendarz dyskusji – powiedział Jean Pierre Halkin.

Europa Środkowa – infrastruktura w przebudowie

Inwestycje drogowe, kolejowe i transportowe były tematem trzeciego panelu. Jego uczestnikami było aż sześciu prelegentów w randze ministra: Andrzej Adamczyk, minister infrastruktury; Rokas Masiulis, minister transportu i komunikacji Republiki Litewskiej; Árpád Érsek, minister transportu i budownictwa Republiki Słowackiej; Volodomyr Omelyan, minister infrastruktury Ukrainy; Dan Ťok, minister transportu Republiki Czeskiej oraz Péter Szijjártó, minister spraw zagranicznych i handlu Węgier. Rozmowę prowadził Bogdan Rzońca, przewodniczący sejmowej Komisji Infrastruktury.

– Wczoraj i dziś potwierdziliśmy sobie: w sprawach transportowych jesteśmy razem. Wspólnie będziemy usuwać wszystkie przeszkody, które stają na drodze do stworzenia sieci transportu nie tylko drogowego, ale również kolejowego, który pozwoli rozwijać się naszym regionom. Do tych inwestycji należą Via Carpatia, Via Baltica, Rail Baltica, droga ekspresowa S3 – opisywał przedsięwzięcia Andrzej Adamczyk. Rokas Masiulis dodał, że unijna pomoc i wsparcie dla trasy Via Carpathia znaczy bardzo wiele. – To bardzo ważny projekt, który pozwoli przemieszczać się szybciej, bezpieczniej i integrować się ze środowiskiem biznesowym. Dla całej Europy będzie to doskonały potencjał – wskazał litewski polityk.

– Republika słowacka wspiera oba projekty zarówno Via Carpatię, jak i kolej szybkich prędkości. Jesteśmy częścią tych projektów – powiedział Árpád Érsek. Z kolei Volodymyr Omelyan przedstawiając stanowisko Kijowa wyraził nadzieję, że przedsięwzięcie to na stałe połączy Ukrainę z Europą. – W sprawach transportowych jesteśmy razem. Wspólnie będziemy usuwać wszystkie przeszkody, które stają na drodze do stworzenia sieci transportu nie tylko drogowego, ale również kolejowego, który pozwoli rozwijać się naszym regionom. Do tych inwestycji należą Via Carpatia, Via Baltica, Rail Baltica – uzupełnił Dan Tok, minister transportu Republiki Czeskiej. – W 2023 r. węgierski odcinek Via Carpatii będzie drogą ekspresową, natomiast we wrześniu następnego roku przedstawimy dokument dotyczący kolei szybkiej prędkości między Warszawą, a Budapesztem – zadeklarował na koniec Peter Szijjarto, szef węgierskiej dyplomacji.

Po zakończeniu panelu nastąpiła ceremonia podpisania Wspólnego Oświadczenia Ministrów w zakresie najważniejszych przedsięwzięć infrastrukturalnych w regionie Europy Środkowo-Wschodniej.

„Quo vadis, Europo?” – kierunki rozwoju Europy i przyszłość Unii Europejskiej

Kolejny środowy panel traktował o przyszłości Starego Kontynentu, a prowadził ją prof. Zdzisław Krasnodębski, wiceprzewodniczący Parlamentu Europejskiego. Uczestniczyli w nim: Richárd Hörcsik, przewodniczący Komisji Spraw Europejskich, David Engels z Wolnego Uniwersytetu Brukselskiego, Waldemar Paruch reprezentujący Centrum Analiz Strategicznych, Aleksander Tomsky, dyrektor zarządzający Leda Publishers z Czech, a także Aymerick Chauprade, francuski europoseł.

– Błędy polityczne pewnych państw są uniwersalizowane. Niemcy testują na ile są silne w Europie. Trudno odczytać jakie wartości ma Unia, która znajduje się dzisiaj między wielkimi ambicjami, a kryzysem systemowym. Problemem jest zdiagnozowanie problemów systemowych – analizował prof. Paruch. – Potrzebna jest nam prawdziwa demokracja i musimy wziąć to pod uwagę to co mówią kraje środkowoeuropejskie, które są przecież pełnoprawnymi członkami Unii Europejskiej – uzupełnił Aymerick Chauprade. Z kolei Richárd Hörcsik podkreślił zagrożenie europejskie zagrożenie „rozproszeniem politycznym”. – Najważniejszą sprawą jest kryzys migracyjny, również w perspektywie finansowej. Zadając pytanie „Dokąd zmierza Europa” musimy poczekać do wyborów do Parlamentu Europejskiego w maju 2019 r. – skonkludował.

– Zamiast tworzyć sztuczne kompromisy pomiędzy autonomią i tym co może zrobić Bruksela oraz Komisja Europejska, musimy ograniczać ilość strategicznych współkompetencji, które stoją na straży polityki dot. przestrzegania granic, spraw społecznych – powiedział David Engels. Zdaniem Alexandra Tomskiego w tej chwili największym wyzwaniem jest migracja. – To ogromny problem dlatego, że nomenklatura w Brukseli wierzy w otwartą Europę, w otwarte granice. Nieuznawanie, że przerwanie granicy to jest agresja może doprowadzić do poważnych problemów – wskazał Czech.

Ciche połoniny – jak zapewnić bezpieczeństwo polityczne w Europie Karpat?

Ostatni panel pierwszego dnia Konferencji Europa Karpat koncentrował się wokół kwestii bezpieczeństwa regionu. Debatę prowadził Zsolt Nemeth, przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych Zgromadzenia Narodowego Węgier. Wśród panelistów znaleźli się: Jacek Czaputowicz, minister spraw zagranicznych; József Czukor, główny doradca ds. polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, Urząd Rady Ministrów, Węgry; Ben-Oni Ardelean, wiceprzewodniczący Izby Deputowanych Parlamentu Rumunii; Tomasz Szatkowski, podsekretarz stanu, Ministerstwo Obrony Narodowej; Martin Fedor, przewodniczący Słowacko-Polskiej Grupy Parlamentarnej w Radzie Narodowej Republiki Słowackiej; Lolita Čigāne, przewodnicząca Komisji Spraw Europejskich w Parlamencie Łotwy; Miro Kovač, przewodniczący Komisji Polityki Zagranicznej Parlamentu Chorwacji; Jan Farsky, poseł, Izba Deputowanych, Czechy.

Minister Czaputowicz zaznaczał: – Bezpieczeństwo polityczne odnosi się do zagrożeń dla stabilności społecznej państw i rządów. Chodzi o to, żeby państwa regionu mogły same zarządzać swoimi sprawami bez wpływu sił geopolitycznych, które narzucają porządek międzynarodowy, utrudniają realizację interesów. Z kolei Zsolt Nemeth podkreślał, że poza regionalnymi możemy mówić też o graczach globalnych mających wpływ na Europę Środkowo-Wschodnią. Jak wskazywał, państwa muszą bronić własnych interesów, ale także myśleć o intensywnej współpracy w kontekście Europy Karpat, Trójmorza i Grupy Wyszehradzkiej. Nieco innego zdania był poseł Farsky, który wyjaśniał, że Europa Karpat nie powinna stanowić przeciwwagi dla innych regionów kontynentu.

Mówiąc w imieniu parlamentu Chorwacji Miro Kovač podkreślał, że sposób myślenia narodów Europy Środkowej powinien być szanowany.- Jestem przekonany, że uda nam się wypracować model, który zaspokoi potrzeby zarówno w starych jak i w nowych krajach. Bez tego nie będziemy mieć wystarczającej siły, aby dać sobie radę z zewnętrznymi mocarstwami, których interesem jest posiadanie mocnej pozycji w Europie – wskazał. – W zglobalizowanym świecie stworzenie bezpiecznego otoczenia jest w naszym wspólnym interesie – dodał Martin Fedor. W dyskusji zabrał głos również Tomasz Szatkowski. – Dla Polski potencjał militarny jest kwestią podstawową dla suwerenności. Bezpieczeństwo jest definiowane przez zagrożenia i wyzwania. Jednym z nich jest agresywna polityka Rosji, nowe zagrożenia to terroryzm, migracje – powiedział wiceszef ON. Wiceprzewodniczący parlamentu Rumunii powiedział z kolei rozwój gospodarczy zapewni bezpieczeństwo. – W Rumunii wszystkie partie się zgodziły, że powinniśmy podnieść nasz wkład do NATO  z 1,2 do 2 proc. PKB. Aby to uczynić musimy mieć wzrost gospodarczy. Ważne jest, aby spojrzeć na Europę jako ogromny projekt. UE i NATO to dwie ważne organizacje. Wszyscy jesteśmy w nich. Wierzymy, że potrzebujemy platform do naszej obrony i do dzielenia się naszą gospodarką ponieważ to wszystko będzie dla nas korzyścią – wskazał.

Nagrody dla projektów karpackich

Zwieńczeniem pierwszego dnia Konferencji Europa Karpat było wręczenie nagród dla projektów karpackich, które wręczył podczas uroczystej gali marszałek Sejmu Marek Kuchciński. Nagrodę główną otrzymał projekt Twierdza Przemyśl. Wyróżnione zostały także projekty: Szlak Kultury Wołoskiej, Polsko-Ukraińskie Centrum Hodowli i Promocji Konia Huculskiego, Karpackie Niebo. – W tym roku zrobiliśmy potężny krok w rozwoju polityki regionalnej, we wszystkich obszarach – powiedział Marszałek Sejmu do laureatów.

Podpisanie listu intencyjnego w sprawie organizacji Forum Polska-Słowacja był główny punktem drugiego dnia Konferencji Europa Karpat, odbywającej się w ramach XXVIII Forum Ekonomicznego w Krynicy. Zgodnie z dokumentem, odbędzie się ono w 2019 r. w Centrum Wystawienniczo-Kongresowym G2A Arena w podrzeszowskiej Jasionce. Organizatorami wydarzenia będą samorząd województwa  podkarpackiego i Fundacja Instytut Studiów Wschodnich. – Ta umowa jest tego przykładem. Jest też nowym etapem współpracy polsko-słowackiej – powiedział po podpisaniu listu marszałek Sejmu Marek Kuchciński. Ponadto w czwartek naukowcy, samorządowcy i politycy uczestniczyli w czterech panelach dyskusyjnych.

Ścieżkami mędrców – Collegium Carphaticum

Czwartek rozpoczął panel dotyczący projektu współpracy akademickiej regionu Karpat, jakim jest Collegium Carphaticum, moderowany przez Jana Malickiego, dyrektora Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego. Wśród prelegentów byli: dyrektor Instytutu Historii na Uniwersytecie Katolickim w Budapeszcie Sándor Őze, prorektor Państwowej Wyższej Szkoły Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu Sławomir Solecki, rektor Uniwersytetu w Ostrawie Jan Lata, prorektor Uniwersytetu Preszowskiego Ladislav Šuhányi, rektor Narodowego Uniwersytetu Przykarpackiego w Iwano-Frankiwsku Igor Cependa i zastępca rektora Uniwersytetu Stefana III Wielkiego w Suczawie.

Sándor Őze podkreślał ogromne znaczenie Collegium Carphaticum, jako cennej inicjatywy akademicko-naukowej dla całego regionu. Z kolei prorektor PWSW Sławomir Solecki podkreślał potrzebę budowania dobrych relacji z sąsiadami. – Chcemy podążać w tym kierunku, by Przemyśl stał się ośrodkiem, z którego promieniować będzie idea karpacka – powiedział Solecki. – Zarówno konferencja jak i wykłady w 2018 r. pokazują jak duże jest zainteresowanie Collegium Carphaticum – dodał.

Ladislav Šuhányi również wyraził zadowolenie ze wsparcia tego projektu. – Bardzo się cieszymy, że w tym roku akademickim dojdzie do wymiany wykładowców w ramach Collegium Carphaticum. Dzięki temu wsparciu i skutecznemu projektowi uda nam się osiągnąć wyższe cele niż te, które realizujemy w tej chwili. W opinii rektora Uniwersytetu w Ostrawie Jana Laty, istotą Collegium jest karpacka idea. – Bardzo doceniam to, że polska reprezentacja polityczna wspiera tę koncepcję. Uważam, że ma ona ogromną szansę odnieść sukces – powiedział. – Mamy wspaniałą ideę, na której możemy się oprzeć. Staramy się rozwijać nasze relacje w aspekcie historycznym, ekologicznym, oraz dbamy o rozwój turystyki – uzupełnił Igor Cependa. Natomiast Stefan Purici zwracał uwagę na potrzebę rozwoju programów transgranicznych, ważnych nie tylko dla wykładowców i naukowców, ale także studentów.

Międzymorze, Trójmorze, Idea Zgromadzenia Międzyparlamentarnego Europy Środkowej i Wschodniej

W drugim panelu uczestnicy dyskutowali przede wszystkim o realizacji koncepcji jednoczenia i bliskiej współpracy państw tej części Europy – teraz i w przeszłości. Rozmowę prowadził poseł Włodziemierz Bernacki, a uczestniczyli w niej: przewodniczący Izby Reprezentantów Malty Angelo Farrugia, wiceprzewodnicząca Zgromadzenia Narodowego Serbii Gordana Čomić, wiceprzewodniczący Izby Narodów Bośni i Hercegowiny Ognjen Tadić, wicemarszałek Senatu Bogdan Borusewicz, wiceprzewodniczący Komisji Spraw Europejskich Litewskiego Seimasu Andrius Kubilius oraz współprzewodniczący Ukraińsko-Polskiej Grupy Przyjaźni w Radzie Najwyższej Ukrainy.

Polityk z Malty zwracał uwagę na fakt, że idea kontynuowania dialogu krajów należących do Unii Europejskiej – a także między sąsiadami – jest niezwykle istotnym zadaniem, by poradzić sobie z aktualnymi wyzwaniami. – Chciałbym pochwalić polski parlament, że przyjął na siebie rolę lidera w tak ważnym temacie – powiedział Angelo Farrugia. W opinii wiceprzewodniczącego Izby Narodów Bośni i Hercegowiny idea Trójmorza nie jest jeszcze dobrze znana. – Trzeba znaleźć sposób na większe zaangażowanie. Musimy odpowiedzieć na pytanie czemu ma służyć ta inicjatywa, aby móc ją odpowiednio wspierać – podkreślił Ognjen Tadić. Również Gordana Čomić zwracała uwagę na potrzebę silniejszego zaangażowania w tę ideę. – Musimy pamiętać o bolesnej przeszłości, ale trzeba też skupiać się na tym, co nas łączy. Starajmy się nie definiować negatywnie naszej współpracy. Należy ją bardziej ożywić – zaapelowała Čomić.

Wicemarszałek Senatu podkreślał, że idea Zgromadzenia Międzyparlamentarnego Europy Środkowej i Wschodniej ma sens jedynie wtedy, gdy wyjdzie poza granice Unii Europejskiej. – Musimy budować nie tylko układy wewnątrz Unii, ale także wpływać pozytywnie na kraje, które są poza nią – powiedział. Litewski punkt widzenia na inicjatywę Trójmorza przedstawił Andrius Kubilius, który mówił o współdziałaniu w obszarze infrastruktury i podkreślał, że konieczna jest jasny plan w podejściu do Rosji. – W latach 2025 i 2027 nasze kraje będą obejmować prezydencję w Unii Europejskiej. To przypada na czas potencjalnego rozszerzenia UE, ale musimy już zacząć o tym dyskutować, bo inaczej nic się nie wydarzy – ocenił Kubilius. Natomiast Mykola Kniazhytski zaakcentował pozytywne stanowisko Kijowa do inicjatywy Trójmorza. – Cieszę się z pomysłów włączenia Ukrainy w takie inicjatywy. Miejmy nadzieję, że ten projekt będzie wspierany też przez inne kraje np. Niemcy czy Francję.

Europa Środkowa – zwornik kultur – chrześcijańskie fundamenty

Trzeci panel ostatniego dnia Europy Karpat poświęcony był roli chrześcijaństwa w kształtowaniu współczesnego oblicza Starego Kontynentu. Rozmowę poprowadził doradca Marszałka Sejmu i dyrektor Instytutu Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka. W panelu uczestniczyli: metropolita Rygi ks. Abp. Zbigniew Stankiewicz, Pavol Mačala ze Słowackiego Stowarzyszenia Naukowego Personalizm, węgierski wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego Csaba György Kiss, prezes Instytutu Myśli Schumana Zbigniew Krysiak, deputowany do Zgromadzenia Narodowego Węgier Lorinc Nacsa, przewodniczący Chorwackiego Stowarzyszenia Kulturalnego „Napredak” z Bośni i Hercegowiny ks. Franjo Topić i wicedyrektor think tanku Instytut Obywatelski Matyáš Zrno.

– Europa Środkowa jest zwornikiem kultur, który nadal rozstrzyga o tym, co się dzieje na Wschód i Zachód, pomimo, że jest tak bardzo zróżnicowana. To też ta część kontynentu, widzimy to szczególnie dziś, gdzie idee uniwersalistyczne są wciąż silne i nie tracą  swojej mocy – powiedział Maciej Szymanowski otwierając dyskusję. Ks. Franjo Topić podkreślał, że mimo zróżnicowania kulturowego Europa Środkowa wydaje się być dziś ostoją wartości chrześcijańskich w porównaniu do Europy Zachodniej. Także w opinii wicedyrektora czeskiego think tanku Instytut Obywatelski Matyáša Zrno, Europa Środkowa odgrywa znaczącą rolę w zachowaniu europejskich wartości. – Być może to my bronimy tych wartości zachodnich o wiele bardziej niż kraje Europy Zachodniej. Mam nadzieję, że dzięki temu etosowi Europa Środkowa mogłaby stać się nośnikiem gubiącego się dziedzictwa zachodniego.

Ks. Abp Zbigniew Stankiewicz podkreślał, że nasza cywilizacja oparta jest na wartościach, które wynikają z godności człowieka. – Należą do nich wolność, równość, braterstwo, szacunek. Te wartości są inspiracją do tworzenia praw w Europie, wszystkie zaś mają źródło w chrześcijaństwie metropolita Rygi. Zdaniem Pavola Mačali to właśnie chrześcijaństwo może zaproponować wyjście z kryzysu w dzisiejszych czasach. – Politycy chrześcijańscy ponoszą współodpowiedzialność za społeczeństwo i muszą pukać do drzwi kościoła, żeby szukać podpowiedzi i argumentów, które pozwoliłyby im realizować swoją misję polityczna odzwierciedlająca realizm wiary. Człowiek chciałby znać prawdziwa swoją naturę i muszą ją znać również politycy – zaznaczył Mačala.

Lorinc Nacsa zwrócił uwagę na fakt, że fundamentalne wartości jak wiara, bezpieczeństwo, praca, naród, społeczeństwo są dziś atakowane. – Każdego dnia musimy bronić wartości. Europa Środkowa będzie miała przyszłość, jeżeli będziemy mogli przekazać je młodzieży – powiedział Lorinc Nacsa. Prezes IMS Zbigniew Krysiak podczas dyskusji o intelektualnych obliczach Europy mówił o pozytywnym wpływie koncepcji Roberta Schumana, która opiera się na trzech hasłach: jedność, solidarność i pokój. Csaba György Kiss mówił natomiast o węgierskim projekcie zajmującym się badaniem wspólnych miejsc pamięci.

Karpacka oikouméne – jak ocalić ją dla przyszłych pokoleń

Podczas ostatniego panelu Konferencji, uczestnicy rozmawiali na temat zrównoważonego rozwoju. Próbowali także znaleźć odpowiedź na pytanie jak najlepiej korzystać z zasobów Karpat, aby podnosić poziom życia współczesnego społeczeństwa. Rozmowę prowadził dziekan wydziału Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Lwowskiego Markijan Malskyj, a prelegentami byli: wiceprzewodniczący komisji ds. Zrównoważonego Rozwoju w Zgromadzeniu Narodowym Węgier Lajos Kepli, wiceprzewodnicząca Komisji Spraw Zagranicznych Małgorzata Gosiewska, zastępca prezesa Zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Artur Michalski, były deputowany do Rady Narodowej Republiki Słowackiej Ján Mičowsky.

Lajos Kepli podkreślał, że obszar Europy Środkowej odgrywa ogromną rolę w zachowaniu wartości i tożsamości europejskiej. – My mamy odpowiedzialność za kolejne pokolenia. Jakie zostawimy po sobie warunki bytowe. Co my możemy zrobić uwzględniając nasz region, żeby zapewnić takie warunki bytowe dla obecnych i przyszłych pokoleń, żeby uznały to jako godne życie. Poseł Małgorzata Gosiewska, opisywała znaczenie makroregionalnych strategii. – Działając razem na szczeblu Unii Europejskiej możemy niezwykle wiele zdziałać. Mówimy o regionie z olbrzymim potencjale, bogatym w zasoby, na którym jednocześnie występuje wiele zaniedbań, które sprawiają, że ludzie odczuwają brak perspektyw. Mogą tu pomóc makroregionalne strategie – powiedziała poseł. Z kolei zastępca prezesa NFOŚiGW Artur Michalski przekonywał, że każdy z krajów wchodzących w Europę Karpat ma swoje doświadczenia, które powinien wykorzystywać. – W Polsce to zasługa znakomitego leśnictwa czy rolnictwa, zrównoważony rozwój i nauka, która w Polsce jest na bardzo wysokim poziomie, to fundamenty wspólnej przyszłości.

Europa wspólnych wartości

Po zakończeniu Konferencji Europa Karpat, Marszałek Sejmu wziął udział w dyskusji zamykającej XXVIII Forum Ekonomiczne w Krynicy. Jej tematem była Unia Europejska.  – Przy rozchwianym systemie wartości, zaczynają dominować interesy. I one są traktowane jako zamiennik. Państwa Europy Środkowej, które odzyskały wolność, niosą ze sobą wkład do UE w postaci ważnych akcentów i wartości. To są: wolność, potrzeba niepodległości, a także suwerenność państw – mówił Marek Kuchciński. Marszałek Sejmu zaznaczył, że wartości europejskie mają swoje zakorzenienie w trzech grupach: filozofii greckiej, prawie rzymskim i chrześcijaństwie, które jest fundamentem cywilizacji europejskiej. –  Ci, którzy zapominają o tym, stawiają Europę pod znakiem zapytania. Stawiają Europę nad przepaścią. Mam nadzieję, że młode państwa, które są członkami Unii od 2004 r. ten krok w dekadentyzm i przepaść zatrzymają – zakończył marszałek Kuchciński.