Tytuł wystawy „Przywrócić pamięci. 150. rocznica urodzin księcia kardynała Adama Stefana Sapiehy 1867-1951″ nawiązuje do słów Świętego Jana Pawła II o obowiązku pamięci o Wybitnym Księciu Kościoła, a zarazem niesie wyzwanie, by Książę Niezłomny był obecny w sercach wszystkich Polaków – powiedział marszałek Sejmu Marek Kuchciński podczas otwarcia uroczystości związanych ze 150. rocznicą urodzin kardynała Sapiehy.
I to właśnie dzięki pielęgnowaniu pamięci o Sapiesze, niezwykłej trosce i zaangażowaniu arystokratów udało się zorganizować tę wystawę. Muzeum zaoferowali rodzinne pamiątki i dzieła sztuki, tj. portrety przodków kardynała, akwarele, grafiki, pamiątkowe fotografie i dokumenty. Kardynał Sapieha był dla tego środowiska najważniejszą postacią w Polsce międzywojennej i powojennej. Także w czasie II wojny światowej jednoczył ich wokół siebie, ocalił też wtedy w krakowskim pałacu biskupim wiele bezcennych dzieł sztuki związanych z polską historią. To, że Sapieha własną postawą dawał przykład patriotycznego postępowania, podkreślał marszałek Sejmu. – W XX wieku niewielu Polaków było „ludźmi niezłomnymi” w czasach trudnych i jednocześnie było depozytariuszami tradycji Najjaśniejszej Rzeczypospolitej – mówił. – Do nich zaliczamy członków domu Sapiehów, jednego z najbardziej znamienitych jej rodów, łączącego w swoich losach Wielkie Księstwo Litewskie i Koronę Królestwa Polskiego.
Marszałek mówił także o tym, że Książę Kardynał przeprowadził nas przez te trudne czasy. Swoją niezłomność czerpał także z wielkiej tradycji państwa polskiego oraz własnego rodu. Wychowany w duchu patriotyzmu jednocześnie potrafił połączyć romantyzm z pozytywizmem. Przyświecała mu wielkość celów, mających swoje uzasadnienie w polskiej kulturze, ale także przekonanie, że należy realnie patrzeć na własne możliwości, żeby nie narażać narodu na niepotrzebne cierpienia. Z tego przesłania czerpał konieczność pomocy najuboższym i pokrzywdzonym.
Książę Kardynał to także największy bohater ziemi przemyskiej. Dzięki jego dziełu dziś, w Muzeum Narodowym Ziemi Przemyskiej doświadczamy naszej historii – zamkniętej w biografii wielkiego Polaka oraz dziejach rodu Sapiehów. Zgromadzone eksponaty budują obraz postaci charyzmatycznej, postaci niezwykłej, mającej niekwestionowany autorytet w ówczesnym społeczeństwie.
Wystawę zainspirowała pani Danuta Łączyńska, uczennica prof. Adama Vetulaniego przyjaciela kardynała Sapiehy. Przedmioty pochodzą także z muzeów i instytucji, tj. Zamek Królewski na Wawelu, krakowskie Archiwum . Metropolitalnej, Muzeum Archidiecezjalne i Muzeum Katedralne w Krakowie, Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa. Wśród cennych obiektów znajdują się: zabytkowe meble, portrety z kolekcji kodeńskiej i z Krasiczyna, starodruki, egzemplarze z bezcennej biblioteki Sapiehów, dokumenty, pasy kontuszowe, bogate tkaniny, karabele, zegary, fotografie, przedmioty z kolekcji Sapiehów gromadzone przez pokolenia, świadczące o sławie oręża polskiego i patriotyzmie tej rodziny. Warto zwrócić uwagę na obiekty szczególnie związane z osobą kardynała Sapiehy. Są to m.in. dokumenty i korespondencja, dyplomy i nagrody, które otrzymywał w dowód uznania i szacunku, jego stroje, paramenty liturgiczne i inne, które obecnie przechowują z niezwykłą troską krakowskie kościelne instytucje muzealne i naukowe.
Komisarz wystawy Marcin Marynowski i Jan Jarosz, dyrektor Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej
Od prawej zasiadają: Siostra Bożena Leszczyńska (prywatnie siostra bp zamojsko-lubaczowskiego), Pani Marynowska (mama kuratora wystawy)
Pani Łączyńska, osobista sekretarka kardynała Sapiehy, Mikołaj Radziwiłł, Maciej Radziwiłł z żoną, Krystyna Shmeruk Fundacja Dziedzictwo
O prawej zasiadają: marszałek Sejmu Marek Kuchciński, marszałek woj. podkarpackiego Władysław Ortyl, wiceprezydent Przemyśla Grzegorz Hayder, Piotr Piniński prezes Fundacji Lanckorońskich, Maria Czekaj, wnuczka Pawła Sapiehy, Lucjan Kuźniar wicemarszałek województwa podkarpackiego, Jan Pączek starosta przemyski
Od prawej: Michał Sobański, Jadwiga Czartoryska
W Krasiczynie rośnie dąb posadzony w dniu urodzin kardynała Adama Sapiehy
fot. M. Olejnik
