Na przemyskim rynku wystartował ogólnopolski projekt „Iskry Niepodległej”, wykorzystujący nowoczesne technologie do edukacji i prezentacji polskiej historii.

– Cyfrowa opowieść o wybitnych Polakach poprzez mobilne widowisko „Iskry Niepodległej”. To nauka historii w niezwykle ciekawej formie, wzmacnianie tożsamości, dumy i inspiracja do kreatywnych i ważnych dla kraju działań. Dziś start na Podkarpaciu, gdzie urodziło się bądź spędzało życie mnóstwo wybitnych osób – od polityków, wojskowych, poprzez naukowców, wynalazców po ludzi sztuki. W gronie stu przedstawionych postaci jest Jan Szczepanik – wynalazca zwany polskim Edisonem czy „Leonardem da Vinci z Galicji”. Autor wielu wynalazków z dziedziny barwnego tkactwa, techniki filmowej oraz fotograficznej, ale jednym z najważniejszych jego osiągnięć było stworzenie łatwej w produkcji kamizelki kuloodpornej – powiedział szef kancelarii premiera Marek Kuchciński.

– Mówimy o polskiej historii poprzez postacie, które ją tworzyły i które są przykładem pracy dla Rzeczypospolitej. To osoby reprezentujące takie dziedziny jak nauka, sport czy kultura. Wśród prezentowanych postaci na pierwszy plan wybija się m.in. Irena Sendlerowa czy Wanda Rutkiewicz. Ta prezentacja ma niezwykle nowoczesny charakter, ponieważ chcemy, aby projekt zachęcał do poznawania naszej historii przede wszystkim młodzież – przekonywał minister kultury Piotr Gliński.

Do projektu „Iskry Niepodległej” zgłosiło się już ponad 100 miejscowości z różnych części kraju. Zapisy nadal trwają. Na Podkarpaciu, oprócz Przemyśla widowisko odwiedzi także Łańcut, Rzeszów i Miejsce Piastowe.

Tego dnia zorganizowano również konsultacje z wicepremierem Glińskim dotyczące problematyki ochrony zabytków. W  Przemyskim Towarzystwie Kulturalnym przedstawiono projekt Agencji Rewitalizacji Dziedzictwa tworzonej na wzór Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska czy innych agencji rządowych, takich jak np. Agencja Mienia Wojskowego. Będzie ona prowadzić prace konserwatorskie w niszczejących zabytkach i nadawać im funkcję użytkową.

– Dlaczego spotkaliśmy się w PTK? To miejsce ma swoją historię i być może dzisiejsze rozmowy przyniosą tak pozytywny efekt, jak 30 lat temu. Tutaj był dawny klub Empik książki i prasy,  który od 1989 roku przejął po wygranych wyborach Komitet Obywatelski Solidarność, na bazie którego zorganizowaliśmy Przemyskie Towarzystwo Kulturalne – wspominał Marek Kuchciński.

Na terenie Podkarpacia znajduje się:

• Około 6 000 zabytków wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych
• 6 zabytków na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturalnego UNESCO i na tej liście są również pierwotne karpackie Lasy Bukowe w Bieszczadzkim Parku Narodowym
• 7 rozporządzeń wpisujących zabytki na Listę Pomników Historii RP, w tym Zamek w Łańcucie, Zespół Bernardynów w Leżajsku, Zamek w Krasiczynie, Muzeum i Kopalnia ropy naftowej w Bóbrce, Zespół Staromiejski Przemyśla, Zespół dawnej Twierdzy Przemyśl, cerkiew w Radrużu.

W terminie do 30 listopada 2022 r. wpłynęły łącznie 354 wnioski o dofinansowanie prac remontowo-konserwatorskich realizowanych w roku 2023 na łączną kwotę 66 832 851,13 zł.

Dotacje proponowane dla Przemyśla wynoszą 1 281 000 zł, Jarosławia 680 000 zł.

W konkursie rozdysponowano kwotę 9 392 000 zł będącą w dyspozycji PWKZ w Przemyślu. Stosunek procentowy przyznanych dotacji do wnioskowanych kwot to 14,05 %. 

W Przemyślu są wszystkie formy ochrony konserwatorskiej przewidziane przepisami ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 roku, tj.:

• Wpis do rejestru zabytków układu urbanistycznego miasta.
• Wpis na Listę Pomników Historii Zespołu Staromiejskiego Przemyśla
• Wpis na Listę Pomników Historii Zespołu dawnej Twierdzy Przemyśl wraz z cmentarzami wojennymi i komunalnymi.
• Park kulturowy zespołu staromiejskiego Przemyśla przyjęty Uchwałą Rady Miejskiej w Przemyślu. W tym obszarze wywołano 12 planów miejscowych. Ustalenia ochrony zabytków w planach miejscowych stanowią formę ochrony konserwatorskiej.

Dane: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Przemyślu