Z okazji 25. edycji Konferencji Europa Karpat, organizowanej w ramach Forum Ekonomicznego w Krynicy, wydawnictwo sejmowe przygotowało książkę będącą zbiorem myśli polityków i uczonych ze słowem wstępnym twórcy inicjatywy Marka Kuchcińskiego.
Słowo wstępne
W górach nie czujemy granic. W górach szuka się wolności. W górach istnieje oczywiście rywalizacja, ale dotyczy ona wyznaczonego celu, nie przeciwnika. Tym celem dla człowieka jest przede wszystkim poszukiwanie harmonii, równowagi i godnego życia w naszej dość skomplikowanej geopolitycznej przestrzeni środkowoeuropejskiej. Jeśli więc człowiek w naturalny sposób dąży do zrównoważonego rozwoju, poszukując równowagi między ekonomią i ekologią, która inspirowałaby do twórczego działania – umacnia swe zdolności do myślenia kategoriami wielu pokoleń. A całe społeczności, „konserwując” dziedzictwo przodków, budują poczucie świadomości narodowej bardziej w oparciu o wymiar etyczny, aniżeli o wzrost gospodarczy czy zaspokajanie podstawowych potrzeb. Z taką postawą ściśle wiąże się troska o zachowanie wielokulturowości i bioróżnorodności Karpat, o czyste powietrze czy o najbardziej strategiczny surowiec, jakim w przyszłości będzie woda pitna. Burzenie jest łatwe i szybkie, budowanie – powolne i wymagające współdziałania. Właśnie w kategoriach przyszłości pokoleń każdy z nas powinien być nastawiony na współpracę z innymi ludźmi. Potrzebujemy czasu i przestrzeni, aby budować wzajemne zaufanie. Jak równi z równymi i wolni z wolnymi.
Idea „Europy Karpat” czerpie właśnie z tego rodzaju myślenia. Czerpie z potencjału tej unikalnej przestrzeni, ciągnącej się liczącym ponad tysiąc kilometrów łukiem dotykającym podnóża Alp we wschodniej Austrii oraz Bałkanów w południowej części Europy. Łukiem, który od stuleci umożliwiał współpracę narodów i państw tworzących nieraz wielkie potęgi. Jest to też rodzinna ziemia wielu niezwykłych ludzi, którzy wywarli ogromny wpływ na kształt naszej cywilizacji, jak Henri Coandă z Bukaresztu czy Siergiej Korolow z Żytomierza, których odrzutowe statki pokonały granicę dźwięku i ziemskiej grawitacji; jak Ignacy Łukasiewicz z Podkarpacia czy Jan Szczepanik z Mościsk, zwany polskim Edisonem – odpowiednio: pionierzy przemysłu naftowego i fotografii barwnej, tkactwa i telewizji; jak Nikola Tesla, genialny chorwacki Serb – człowiek, który ujarzmił energię elektryczną, konstruując silnik elektryczny i baterię słoneczną; jak Otto Wichterle, czeski chemik z Prościejowa, bez którego tworzyw sztucznych trudno byłoby sobie wyobrazić dzisiejszą odzież; czy Albert Szent-Györgyi z Budapesztu, odkrywca witamin C i P.
Nie mielibyśmy słynnej kostki Rubika, gdyby nie wymyślił jej węgierski architekt Rubik Ernő, nie mielibyśmy też Nagrody Pulitzera, gdyby nie ustanowił jej w USA Węgier Józef Pulitzer. Nie mielibyśmy maszyny do pisania dla niewidomych, gdyby nie stworzył jej Kempelen Farkas z Bratysławy. A mamy jeszcze wielkich twórców, których dzieła wzbogacają duchowe życie ludzi na całym globie. Wśród nich są genialni kompozytorzy: Fryderyk Chopin, Béla Bartók, Ferenc Liszt, Antonín Dvořák, urodzony na Morawach Gustav Mahler, Zoltán Kodály oraz kompozytorzy współcześni Henryk Mikołaj Górecki i Krzysztof Penderecki. Światowe znaczenie uzyskali również twórcy sztuk plastycznych: Kazimierz Malewicz, Andy Warhol, Constantin Brâncuși. Literaturę światową na trwałe wzbogacili pochodzący z regionu Karpat pisarze i myśliciele: Martin Buber, Paul Celan, Mircea Eliade, Zbigniew Herbert, Eugène Ionesco, Stanisław Lem, Sándor Márai, Bruno Schulz i wielu innych, jak na przykład żyjący w Czechach Franz Kafka, Jaroslav Hašek, Bohumil Hrabal i Milan Kundera. Mamy bohaterów najnowszej historii takich jak József Antall i Henryk Sławik, czy męczenników jak Ryszard Siwiec, Jan Palach, Sándor Bauer lub ostatni polityczny więzień Gułagu Wasyl Stus, dla których wolność człowieka była największą wartością. Przede wszystkim pamiętajmy, że z Wadowic, miasta położonego u stóp Karpat, pochodził święty Jan Paweł II – twórca koncepcji i propagator cywilizacji miłości, bezcennego projektu mogącego przezwyciężyć liczne konflikty wstrząsające ludzkością XXI wieku, projektu wywodzącego się z wartości kierujących życiem ludzi regionu karpackiego.
Wielki jest intelektualny potencjał naszego regionu, przypomnijmy tylko następujący fakt – narody istniejące w przestrzeni od Bałtyku po Adriatyk, ofiarowały światu 56 laureatów Nagrody Nobla.
Konferencja „Europa Karpat” to od lat miejsce spotkań i dyskusji ludzi, którzy chcą swobodnie rozmawiać zarówno o zachowaniu unikalnego bogactwa kultury, przyrody i sposobów gospodarowania, jak i o pracy nad kolejnymi inicjatywami służącymi rozwojowi państw naszego regionu w świecie globalnej rywalizacji, o inicjatywie Trójmorza; o NATO i bezpieczeństwie; o Unii Europejskiej w kontekście problemów, wyzwań i możliwości, przed którymi obecnie stoi w wielu obszarach swojej działalności; o zagadnieniach aksjologicznych naszej cywilizacji; strategiach i rozwoju gospodarczym; nowych perspektywach współpracy naukowej państw karpackich – to tylko niektóre z tematów poruszanych na naszych konferencjach.
Konferencja Europa Karpat doczekała się dotąd XXV edycji. Wielu jej uczestników, w tym przedstawicieli parlamentów europejskich, poznało państwa naszego regionu przez jej pryzmat – otwartej agory, miejsca spotkań i rozmów, wytyczania celów i szukania porozumień. Europa Karpat rozbudza ciekawość wobec sąsiadów i tę ciekawość zaspokaja podczas kolejnych spotkań w Krasiczynie, Regietowie i Krynicy.
