We wrześniu 1978 r. we wsi Zbrosza Duża na Mazowszu powstał Komitet Samoobrony Chłopskiej Ziemi Grójeckiej powołany przez 22 osoby z 13 wsi należących do miejscowej parafii, której proboszczem był ksiądz Czesław Sadłowski.
Pozytywny, ciepły, pełen dobroci, ufny wobec świata, ale zdolny do heroicznego wysiłku w imię wartości – tak księdza Czesława Sadłowskiego, który walczył z władzą komunistyczną, opisują jego najbliżsi współpracownicy.
Jako proboszcz parafii w Zbroszy Dużej w latach 60. stworzył antykomunistyczny ośrodek będący inspiracją dla całego kraju. Było to jedno z niewielu miejsc, w których toczyło się życie opozycyjne, organizowano nielegalne zgromadzenia, msze święte, wyświetlano filmy. Ksiądz był otwarty na pomoc rolnikom i stawał się symbolem dla polskiej wsi, czego Służba Bezpieczeństwa obawiała się szczególnie, mając we wspomnieniach mikołajczykowski PSL.
Ośrodek w Zbroszy Dużej miał wielkie znaczenie w oddziaływaniu na kraj. Ksiądz, działający z namaszczenia prymasa Wyszyńskiego, był jednym z kapłanów wpływających na środowisko wiejskie z taką stanowczością, że od końca 1960 r. był pod stałą obserwacją SB.
W 1976 r. po protestach robotniczych w Radomiu i Ursusie publicznie piętnował metody represji stosowane wobec uczestników wydarzeń Czerwca ‘76. W 1977 r. był inicjatorem petycji do Sejmu PRL w obronie aresztowanych członków KOR i przetrzymywanych w więzieniach robotników Radomia. W 1978 r. zorganizował w Zbroszy Dużej Komitet Samoobrony Chłopskiej Ziemi Grójeckiej (po wprowadzeniu niekorzystnej dla rolników ustawy emerytalnej), który wydawał i kolportował niezależne pisma, tj. „Niezależny Ruch Chłopski”, „Biuletyn Informacyjny Komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi Grójeckiej”.
We wrześniu 1980 r. w Warszawie przedstawiciele KSChZG i innych struktur niezależnego ruchu chłopskiego oraz niezorganizowanych środowisk rolniczych powołali Komitet Założycielski NSZZ Rolników (następnie NSZZR „Solidarność Wiejska”). Ksiądz był inicjatorem i gospodarzem Uniwersytetu Ludowego, na którym wykładano m.in. historię ruchu ludowego, prawo czy ekonomię. Organizował również bibliotekę niezależnych wydawnictw, na powielaczu już w 1974 r. drukował literaturę religijną dla Kościoła rzymsko-katolickiego w Czechosłowacji i ZSRS.
Komuniści próbowali nie dopuszczać do rozwoju ośrodka w Zbroszy Dużej. Księdza Sadłowskiego przesłuchiwano, zastraszano, organizowano blokady, prowokacje, nie wpuszczano wiernych na mszę, próbowano spalić kościół. Ksiądz Sadłowski poddawany był szczególnemu nadzorowi i kontroli. SB wykorzystywało ufność proboszcza, wtłaczając w jego szeregi swoich agentów. Mimo tego ksiądz Czesław potrafił utrzymać zwartość i rolę tego ośrodka. To między innymi działalności takich ludzi jak on i wsparciu Kościoła zawdzięczamy stworzenie przez Sejm ustawy o fundacjach (1984 r.), która obowiązuje do dziś.
W 2006 r. odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Dziś wciąż promieniuje i zaraża dobrą energią.
tekst M. Olejnik
