Jakie będą Karpaty? – To zależy od mądrości ludzi, którzy ten region współtworzą. Dlatego ważne, by łączyć różne spojrzenia i znaleźć synergię w rozwoju kultury z gospodarką, polityką i ekologią – zapowiada Marek Kuchciński, szef Komisji Spraw Zagranicznych, przed kolejną konferencją z cyklu Europa Karpat.
Temat ekologii wplata się w niemal każdy wątek. Europa Karpat, której kolejna odsłona rozpoczyna się w sobotę (5 lutego), pozwala bowiem na szersze spojrzenie na region.
– Zrównoważony rozwój polega na znalezieniu punktów stycznych wielu potrzeb i skierowaniu ich na ścieżkę rozwoju opartą na szacunku dla naszego dziedzictwa – dodaje Marek Kuchciński. To dziedzictwo to kultura, przyroda, osiągnięcia techniczne i gospodarcze. Karpaty są na mapie Europy miejscem szczególnym. Łączy je piękno gór, które narzucały człowiekowi sposób kształtowania otoczenia. Trzeba zrozumieć „duszę” Karpat, by tworzyć dla niej rozwiązania mające szansę przetrwać próbę czasu. Wprowadzać zmiany, które nie będą sztucznie narzucane i w kolejnych dekadach zostałyby wchłonięte przez silną wewnętrzną tożsamość regionu.
O tożsamości możemy mówić w wymiarze politycznym. Choćby kwestia bezpieczeństwa ma wymiar tożsamościowy. Postrzegamy bowiem bezpieczeństwo nie tylko poprzez obiektywne symbole czy mechanizmy militarno-gospodarcze. Bezpiecznie czujemy się w przestrzeni, w której szanowana jest nasza tożsamość. Ta związana jest z miejscem, historią, kulturą i nie podlega tak szybkim przemianom jak rozpędzona rewolucja i światopoglądowa zindustrializowanego i wielokulturowego społeczeństwa zamożnej części Europy.
Na bezpieczeństwo należy więc patrzeć szerzej i w bardziej praktycznym wymiarze istotnym dla mieszkańców. O tych potrzebach ludzi rozmawiać będą eksperci podczas panelu „Dyplomacja parlamentarna w trosce o bezpieczeństwo Europy”. Zaproszeni goście to szefowie komisji parlamentarnych z krajów karpackich.
Bezpieczeństwo gospodarcze zależy z kolei w dużym stopniu od „układu krwionośnego”, który łączy najważniejsze organy napędzającego złożony organizm przedsiębiorstw – sieci transportowej. Europa Karpat była jednym z motorów intelektualnych tworzenia komunikacyjnej sieci Via Carpatia. To międzynarodowy szlak łączący północ i południe Europy. Na całej długości 700 km odcinka od północnej granicy Polski do południowej (pięć województw) powstają nie tylko drogi, ale i miejsca pracy. W grudniu 2021 roku droga ekspresowa Via Carpatia (S19) otrzymała imię Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego. Uroczystość połączono z otwarciem dla kierowców 4 nowych odcinków: od Kraśnika do Janowa Lubelskiego oraz od Lublina do Niedrzwicy Dużej.
Via Carpatia ma zostać włączona do transeuropejskiej sieci transportowej – TEN-T. Byłby to kolejny duży impuls do zmian. Do 2030 r. na całej sieci zainstalowane mają być instalacje do ładowania elektrycznych samochodów ciężarowych. Parkingi mają mieć bezpieczną przestrzeń dla kierowców ciężarówek na czas ładowania pojazdów. W procesach cyfryzacji usług ma być wykorzystywana technologia 5G. Duże porty lotnicze mają być zintegrowane z siecią kolejową. O tych wyzwaniach będą rozmawiać ministrowie infrastruktury w panelu „Znad Bałtyku nad Morze Czarne i Egejskie przez Karpaty? Nowe połączenia w ramach sieci TEN-T szansą dla regionu”.
To, jak tematy łączą się ze sobą, widać na kolejnym przykładzie. Skoro o infrastrukturze komunikacyjnej rozmawiamy w kontekście ograniczenia emisji CO2, to koniecznie należy jednocześnie mówić o związkach z rolnictwem. Panel „Zielony Ład w Europie Karpat – rolnictwo ekologiczne jako szansa dla małych i średnich gospodarstw rolnych, rolnictwo węglowe, Strategia na rzecz bioróżnorodności 2030, Strategia leśna” to znakomity łącznik wielu dziedzin.
Wystarczy spojrzeć dokładniej na to, czym jest rolnictwo węglowe. To strategia zakładająca takie prowadzenie upraw, które może efektywniej magazynować dwutlenek węgla, a więc i węgiel, w roślinach i glebie. To także powrót do bardziej organicznego podejścia do ziemi. W efekcie takie rolnictwo prowadzi do wzbogacenia materii organicznej w glebie, jej lepszej zdolności do wychwytywania i magazynowania węgla, większej odporności na zmienność pogody, susze i powodzie. Zdrowe gleby lepiej wchłaniają i zatrzymują wodę, mają też zdolność do zatrzymywania większej ilości składników odżywczych, co ogranicza ich spływ z pól uprawnych do źródeł wody.
Widzimy więc łańcuch tworzony z ogniw: bezpieczeństwa, transportu i ekologii oraz gospodarki. Kryzys wywołany pandemią w 2020 roku dotknął wszystkie kraje karpackie. Trwa realizacja programów związanych z odbudową gospodarek po tym kryzysie i jednocześnie walka z wysoką inflacją. W programach tych znaczący udział mają mieć fundusze europejskie. Panel „Odbudowa gospodarek regionu karpackiego po kryzysie gospodarczym” jest właśnie taką szansą ekonomicznego spojrzenia w skali międzynarodowej, ale w kontekście potrzeb regionów.
Europa Karpat to więc format rozwijany od lat, w kierunku poszerzania horyzontów i związków między różnymi dziedzinami funkcjonowania państwa, regionu, wsi czy gospodarstwa. Dlatego podczas konferencji odbędą się też dyskusje na temat społecznego otoczenia Uniwersytetów i panele z twórcami przyszłości Europy Środkowej: innowatorami, kreatorami i wynalazcami.
Wydarzeniem specjalnym
Wydarzeniami specjalnymi będą wystawa o węgierskiej pomocy dla Polski w wojnie z bolszewikami w 1920 roku, ogłoszenie międzynarodowego konkursu na „Legendy podkarpackie” oraz przedpremierowe zwiedzanie wystawy Międzynarodowe Triennale Malarstwa Regionu Karpat – Srebrny Czworokąt 2021, pod honorowym patronatem Prezydenta RP Andrzeja Dudy.
Marta Olejnik
Program konferencji Europa Karpat
