W sobotę (8-go października) szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, min. Marek Kuchciński wraz z wiceminister funduszy i polityki regionalnej, Małgorzatą Jarosińską-Jedynak, poinformowali na spotkaniu w Przemyskim Towarzystwie Kulturalnym o powstaniu rządowego programu „Rozwój Obszaru Karpat Wschodnich i Roztocza na lata 2023-2024”. W tym samym dniu, parę godzin wcześniej w Ustrzykach Dolnych, przedstawili oni ten program oficjalnie. Obejmuje on tereny Bieszczadów, Beskidu Niskiego, oraz
Pogórzy i Roztocza, a dysponuje sumą 625 mln zł, w tym 500 mln z budżetu państwa. Pomysłodawcą oraz inicjatorem programu jest min. Marek Kuchciński, a opracowała go wiceminister Małgorzata Jarosińska-Jedynak. Jak powiedziała ona, na sobotnio-wieczornym spotkaniu z członkami Przemyskiego Towarzystwa Kulturalnego, „strategia zrównoważonego rozwoju kraju, premiera Mateusza Morawieckiego, odeszła od koncepcji poprzedników inwestowania w wielkie miasta w nadziei, że mniejsze miejscowości sobie jakoś poradzą – ale to nie udało się. I dzisiaj środki finansowe w głównej mierze trafiają do tych mniejszych
ośrodków miejskich po to, żeby wyrównywać proporcje rozwojowe, czyli uzyskać zrównoważony rozwój”.

Ogłoszony program, będący zresztą kolejnym, realizowanym przez rząd Prawa i Sprawiedliwości źródłem finansowania obszarów peryferyjnych kraju, będzie odpowiedzią na potrzeby samorządów terytorialnych i mieszkańców na terenach polskich Karpat Wschodnich i Roztocza. Utrzymuje się bowiem duża różnica wysokości zarobków i poziomu życia pomiędzy np. wojewódzkim Rzeszowem, a górzystą częścią Podkarpacia, skąd mieszkańcy nierzadko muszą wyjeżdżać za pracą i godnym życiem do wielkich miast.
Otóż, poprzez inwestycje samorządów terytorialnych w rozwój turystyki, przy wielomilionowym rządowym wsparciu finansowym, mieszkańcy tych terenów będą mogli znaleźć godne warunki życia na miejscu. Byłyby to inwestycje przede wszystkim w budowę wodociągów i kanalizacji, ale także m.in. w infrastrukturę drogową (w tym pieszo-rowerową), rzeczną (przystanie wodne), oraz turystyczną (przygotowanie przez gminy pól namiotowych, kampingów, oraz terenów inwestycyjnych pod hotele i schroniska górskie). Zasadą tego programu rządowego jest odpowiedź na potrzeby mieszkańców, reagowanie na propozycje władz gminnych i wspieranie konkretnych proponowanych inwestycji
samorządowych. Tak więc, decydująca jest tutaj inicjatywa oddolna mieszkańców i
samorządów terytorialnych. Drugim ważnym wydarzeniem podczas sobotniej konferencji w siedzibie Przemyskiego Towarzystwa Kulturalnego było ogłoszenie przez prof. dr Jana Pomorskiego, w imieniu

Instytutu Europy Środowej, intencji tworzenia w Przemyślu społecznego archiwum Europy Karpat, które przybierze instytucjonalną formę Centrum Pamięci Europy Karpat. -Chcemy wykorzystać tę ideę Europy Karpat, tego formatu wymyślonego przez pana marszałka Marka Kuchcińskiego z gronem współpracowników. Format ten stawia na patriotyzm regionalny, a nie na nacjonalizm, co jest ogromną wartością. Pan Marszałek Kuchciński rzucił nam tę ideę tworzenia społecznego archiwum Europy Karpat. Instytut Europy Wschodniej, który reprezentuję, otrzymał takie zadanie tworzenia tego archiwum społecznego. To będzie nowy projekt dokumentujący świadectwa tego, co zostało tu dokonane, aby zachować to dla przyszłych pokoleń. My, jako Instytut, mamy zbudować podstawy tego projektu i będziemy chcieli do tego dodać projekt infrastrukturalny tu w Przemyślu, Centrum Pamięci Europy Karpat, czyli coś na kształt Centrum Kopernika -oznajmił prof. Pomorski.
Jak wynikało z wypowiedzi prof. Pomorskiego, mające w Przemyślu powstać Centrum Pamięci Europy Karpat będzie w przyszłości odwiedzane przez rzesze młodzieży szkolnej i turystów, zarówno z Polski, jak i z zagranicy, na prezentacje (w nowoczesnej, cyfrowej formie multimedialnej) dotyczące m.in. dokonań wybitnych ludzi, zarówno tych walczących z despotią rosyjską, jak i genialnych wynalazców i przedsiębiorców, takich np. jak przemyski chemik Wojciech Inglot, który ze skromnego zakładu produkującego kosmetyki uczynił firmę słynną na całym świecie. Zakładając multimedialne gogle, odwiedzający to Centrum będą mogli zapoznać się nie tylko z najpiękniejszymi widokami Karpat, ale także m.in. z licznymi karpackimi sanktuariami maryjnymi przyciągającymi miliony pielgrzymów, czy też ze słynnymi, lub mniej znanymi uzdrowiskami na terenie karpackich państw.

W sumie Centrum Pamięci Europy Karpat zachowywałoby pamięć o dziedzictwie i zasobach obszaru karpackiego, przyczyniając się zarazem do pomyślności mieszkańców miasta Przemyśla, poprzez zwiększenie napływu turystów. Przyszłe Centrum znajdzie swoją siedzibę albo w nowo powstałym budynku, a być może w odpowiednim przystosowaniu historycznej budowli na zasańskim brzegu Sanu (dawnego kina „Bałtyk”) obok Placu Orląt Przemyskich. Obok wicemin. Małgorzaty Jarosińskiej-Jedynak i prof. dr Jana Pomorskiego, w panelu na spotkaniu z uczestnikami Przemyskiego Towarzystwa Kulturalnego, prowadzonym przez dr hab. Macieja Szymanowskiego, uczestniczyli również: prof. dr Jan Draus, który podkreślał wybitną rolę Bieszczadów i apelował o wybudowanie autostrady w pobliże tych gór, a także (online) prof. Przemysław Śleszyński z PAN, geograf i ekspert ds. przestrzennego zagospodarowania kraju, który przedstawił szereg map pokazujących m.in., jak po zmniejszeniu liczby województw do 16-tu, wcześniejszy, bardziej równomierny rozwój kraju zmienił się w dominację kilku największych metropolii. Procesy migracji spowodowały dużą koncentrację ludności wokół Warszawy, Krakowa, Wrocławia, Poznania, Szczecina, Trójmiasta, Białegostoku, Lublina i Rzeszowa, przy jednoczesnym wyludnianiu się obszarów peryferyjnych, w tym także około 80 procent mniejszych miast.

Obecny na spotkaniu Marek Kuchciński, członek Rady Ministrów i szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, podkreślił realizowaną w ostatnich 8 latach przez rząd Prawa i Sprawiedliwości, politykę zrównoważonego rozwoju kraju. Dzięki temu udało się nieco spowolnić proces marginalizacji wielu mniejszych ośrodków miejskich, ale tę politykę zrównoważonego rozwoju należałoby kontynuować przez kolejne lata. Wynik wyborów parlamentarnych 15-go października zdecyduje, czy przyjęty przez rząd Prawa i Sprawiedliwości program Rozwoju Obszaru Karpat Wschodnich i Roztocza będzie mógł być szansą powstrzymania migracji ludności z tych przygranicznych terenów do wielkich miast w głębi kraju.